Ayətullah Əhmədi Miyanəcinin (rə) dilindən gözəl əxlaq

Gözəl əxlaq

Rəhman və Rəhim Allahın adı ilə!

Allah Rəsulu (s) bu sualı verdikdən sonra, “ألا ادلکم على خیر أخلاق الدنیا والاخرة؟” (Sizi dünya və axirətin ən üstün əxlaqına hidayət etməyimi istəmirsinizmi?) cavabını da özü verdi: “تصل من قطعک و تعطى من حرمک و تعفو عمن ظلمک” (Səninlə əlaqəni kəsənlə əlaqə qur, səni məhrum edənə əta et və sənə zülm edəni əfv et.) (“Tuhəf əl-uqul”, s-45.)

Yəni, gözəl əxlaq budur ki, əgər bir şəxs səndən küsübsə, sən ona salam ver. Yaxud, əgər bir şəxsdən bir şey istədin, o sənə vermədisə, sən ona lütf et və ona qarşı diqqətli ol. Əgər bir şəxs sizə zülm edibsə, onu əfv edin. Belə olmasın ki, o gəlib üzr istəsin, sonra siz onu bağışlayasınız. Çünki, bu “تقبل معذرته” (Onun üzrünü qəbul et.) olur, daha, “تعفو عمن‌ ظلمک” (Sənə zülm edəni əfv et.) olmur. Diqqətli olmaq lazımdır ki, bu məsələlərin yerləri fərqlidir. Başqa yerlərdə də riayət etmək lazımdır. Buna görə də, bəzən əfv etmək yaxşı deyil.

Gözəl əxlaq nəfsani bir sifətdir. Belə ki, insan daxili hislərinə və istəklərinə o qədər hakim olsun ki, onlar ağıl qüvvəsinə tabe olsunlar. Misal üçün, İmam Əli (ə) bir yetimi görməklə ağlayırdı və ülfət hissləri təsirlənirdi. Amma, müharibədə yəhudi və kafirləri öldürdükdə təsirlənmirdi.

Buna əsasən, belə halların müqəddiməyə ehtiyacı var ki, onların da ən əsası insanın İlahi mərifət əldə etməsidir. Belə olmasa, yalnız nəfsə hakim olmaq kamillik sayılmır. Bəzən burada şeytanlıq da daxil olur. Müaviyənin heç vaxt ovqatı təlx olmurdu. Özünə olduqca hakim idi. Bu şeytanlıq səbəb olurdu ki, Müaviyə o xislətdən dünyanı əldə etmək üçün istifadə etsin.

Bəzi vaxtlar, gözəl əxlaq insanın ovqatının təlx olmasını tələb edir. Əgər siz övladınıza dərs oxuma yolunu göstərməsəniz, bunun adı gözəl əxlaqdır? Bir şəxs sizə qarşı cəsarət etsə, siz özünüzü müdafiə etməsəniz, bu gözəl əxlaqdırmı?

Şübhəsiz ki, belə deyil. Buna görə, əxlaq alimləri demişlər ki, bütün insani xislətlərdə ifrat və təfrit (həddindən az istifadə) pis, mötədillik isə yaxşıdır. Misal üçün, səxavət budur ki, insan öz malından keçsin və kömək etsin. Amma, əgər bu kömək israf həddinə çatsa və ya malını hədər versə, yaxşı deyil. Digər tərəfdən isə, paxıllıq həddinə çatsa da, yaxşı deyil. Xülasə budur ki, ağıl dairəsindən kənara çıxmasın. Bizim bir çox ibadətlərimiz, dərs oxumağımız ağıl dairəsində deyil və ifrat və təfrit yönümlüdür.

Deməli, gözəl əxlaq yalnız gülər üz olmaq deyil. Əksinə, insanın rəftar və əməlləri ağıla tabe olmalıdır. Hədisdə deyilib ki, gözəl əxlaq günahları yuyur; “ان حسن الخلق یذیب الخطیئة کما تذیب الشمس الجلید” (Həqiqətən gözəl əxlaq, günəşin buzları əritdiyi kimi, günahları əridir.) (“Bihar əl-ənvar”, c-68, səh. 395) Şübhəsiz ki, heç bir ictimai şərafət və ictimai şəxsiyyət gözəl əxlaq kimi deyil.

Gözəl əxlaqı olan şəxsin mütləq cəmiyyətdə şəxsiyyəti var. Hər bir şeylə dava edən şəxslərin əksinə olaraq. Bəzi şəxslər göylə dava edir, yerlə dava edir. Belə şəxslər günahdan azad ola bilməz. Çünki, bir günahdan xilas olduqda, başqa bir günaha düşür.

Əlbəttə, bəzi şəxslərin əsəb sistemləri zəifdir. O yerlərdə ki, ovqatları təlx olmamalıdır, tez sərtləşirlər. Digər tərəfdən isə, bəzilərinin təbiəti soyqqanlıdır. O yerlərdə ki, əsəbi və qəzəbli olmalıdırlar, belə ola bilmirlər. Amma, bunlar vəzifəni boyundan götürmür.

Əsəbləri zəif olan şəxs özünü qorumalıdır. Əsəblərinə hakim olmalıdır, əsəbləri ona hakim olmamalıdır. Əsəblərimizə və öz daxilimizə sahib olmadığımız zaman, bizdən pis əxlaq sadir olur. Hədisdə deyilir: “سوءالخلق یفسد العمل” (Pis əxlaq əməlləri korlayır.)

Ağıl qüvvəsi hakim olduqda, insan yersiz əsəbləşmir. Misal üçün; Həzrət Yusif (ə) qardaşlarının onunla ən pis formada rəftarını gördükdə buyurdu: -“Onlar başa düşmürdülər”. Yaxud, ata övladının dəcəlliyini gördükdə deyir: -“Eybi yoxdur, uşaqdır”. Bu komplimentlər insanın əsəb hislərini sakitləşdirir.

İndi bir şəxs zülm edib, pislik edib, nadan olubsa, siz də nadan olmaq istəyirsiniz?

Əgər bir şəxs sizə desə ki; “cahillər kimi rəftar etmə” siz narahat olacaqsınız? Amma, başqalarının zülmü qarşısında pis iş görməyə necə razı olursunuz? “اعوذ باللّه ان اکون من الجاهلین” (“Bəqərə” surəsi, 67-ci ayə) (Cahillərdən olmaqdan Allaha sığınıram.) Allah Öz Peyğəmbərinə (s) buyurur: “İnsanları gözəl əxlaqla cəlb et!”

Allah-Taala gözəl əxlaqı olanları sabit etsin. Gözəl əxlaqı olmayanlara da bu neməti mərhəmət etsin.

Allahın salam, rəhmət və bərəkəti sizlərə olsun.

Mənbə: “Ufuqe hoze”, 281-ci say.

Ayətullah Əhmədi Miyanəcinin (rə) dilindən ixlas

Rəhman və Rəhim Allahın adı ilə!

İxlas

Siz İmam Zamanın (əc) nökərlərisiniz. Sizin vəzifəniz işlərinizdə və dərs oxumağınızda ixlaslı olmaqdır. Özünüzə İlahi təqvanı peşə edin. Hər növ günahdan çəkinin. Çünki, səadət təqvadadır və hər nə varsa, təqvadadır. Siz tələbələr bir neçə şeyə riayət etməkdə himmətli olmalısınız:

Birincisi budur ki, yaxşı yeyin ki, bədəniniz sağlam olsun. Sağlam ağıl sağlam bədəndə olur.

İkincisi; Ehtiyacınız olan qədər yatın. Çünki, yuxusuz adamın mütaliə etməsinin faydası da yoxdur.

Üçüncüsü; Heç vaxt vaxtınızı tələf etməyin.

Dördüncüsü; Günah etməyin.

Digər tərəfdən isə, Allah təqvalı insana bir neçə vədə vermişdir. Allah buyurub: “وَمَن يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا” (“Təlaq” surəsi, 2-ci ayə) (Kim Allahdan qorxsa, Allah ona bir çıxış yolu əta edər.) “إِن تَتَّقُواْ اللّهَ يَجْعَل لَّكُمْ فُرْقَانًا” (“Ənfal” surəsi, 29-cu ayə) (Əgər Allahdan qorxsanız, O sizə haqla-nahaqı ayırd edən (bir nur) verər.)

Biz təqvalı olsaq, insana çox şeylər verərlər. Allahın dərgahı paxıl deyil. Gecə namazı da sizə verərlər. “Kumeyl” duası oxumaq halını da sizə verərlər. Diqqətli olmaq lazımdır ki, hər bir şey günahı tərk etməkdədir.

İlahi, bizi təqvalı et!

Vəzifə olaraq yerinə yetirilməsi bizə lazım olan hər bir şey nəfsi istək üzündən olmasın. Əgər əməllərdə ixlasımız olsa, bütün vücudumuzla Allah üçün iş görsək, vücudumuzda və həyatımızda nur və bərəkət yaranar. Buna görə də, təqvanın dərəcəsi nə qədər ali olsa, ayırd etmə və “fürqan” (müəyyən etmə qüvvəsi) da daha yaxşı və daha ali olacaqdır.

İmam Hüseyn (ə) Kərbəlaya doğru hərəkət etdikdə, özlərini siyasətci bilən tayfa başçıları da ürəyi yananlıq üzündən İmamın (ə) getməsinə də mane oldular. Misal üçün, Abdullah ibn Cəfər, Muhəmməd ibn Hənəfiyyə və başqalarını göstərmək olar. O böyük şəxsiyyətlər yaxşı şey də deyirdilər; “İmam burada ol, təvaf et, namaz qıl, ibadət elə!” İmam Hüseyn (ə) buyurdu: -“Mənim bu günkü ibadətim budur ki, Allahın ixtiyarında olum”.

Belə cavab vermək yalnız məsumların (ə) şənindədir. Çünki, olduqca ali təqvadan bəhrələnirlər.

“Kumeyl” duasında belə deyilir: “یا رب قوّ على خدمتک جوارحى” (İlahi, Sənin Özünə xidmət etmək üçün mənə qüvvət ver!) Dualarda deyilir ki, İlahi ölüm anına qədər Öz nemətlərini bizdən alma! Gözümüz, qulağımız, əlimiz və ayağımız qüvvətli olsun ki, həyatda olduğumuz müddətcə ibadət halımız olsun.

Həzrət Əli (ə) buyurur: “Sənin xidmətinə”, İlahi, hamısı Sənin yolunda olsun. İnsan yalnız Allah üçün və Allahı xatırlayaraq nəfəs alsın. Hətta, alimlərin dediyinə əsasən, yeməyi də Allaha görə yesin. Heç bir işi özü üçün etməsin. “Ürəyim istəyir, onun üçün” olmasın. “Uşağım və arvadım istəyir, onun üçün” olmasın. Yalnız buna görə olsun ki, Allah istəyir.

İlahi! Bizi ruhumuzun nöqsanlarına, iman və əməllərimizin nöqsanına agah et. Sonra isə, bizi özünü islaha müvəffəq et.

Bəzən adam özü barədə belə düşünür ki, çox yaxşı adamdır. Bəzən belə təsəvvür edir ki, gecə namazı qıldığına görə, yaxşılar cərgəsindədir. Bir şəxs belə nəql edib: -“İmam Əli (ə) ilə Kufə şəhərində gedirdik ki, bir şəxsin uca səslə Quran oxuduğunu eşitdik. Elə Quran oxuyurdu ki, məni silkələdi. İmam Əli (ə) buyurdu: -“Bu səsin sahibi cəhənnəm əhlidir”. Sonradan o şəxs İmam Əlinin (ə) qarşısında qılınc çəkdi və Nəhrəvan döyüşündə öldürüldü”. Xülasə desək, çox çətindir. İnsan həmişə özünü Allahın pənahında qorumalıdır. Əgər belə olmasa, aqibətinin necə olacağı və bu insani nəfsin onu hara aparacağı məlum deyil. Görürsən ki, bir məqama yiyələnib, öz atasına etina etmir! Əlinə bir qədər pul çatdıqda, qohumlarla əlaqə yaddan çıxır. Artıq özünü böyük görür!

Buna əsasən, özümüzü Allaha tapşırmalıyıq. Həmişə Allahdan istəməliyik ki, bizə yardım etsin və bizi qorusun! İnşa Allah.

Allahın salamı, rəhməti və bərəkəti sizlərə olsun.

Mənbə: “Ufuqe hoze”, 282-ci say.

Ayətullah Əhmədi Miyanəcinin (rə) dilindən “elmi və əməli mərifət”

Mövzu: “Elmi və əməli mərifət”, Ayətullah Əhmədi Miyanəci (rə)

Rəhman və Rəhim Allahın adı ilə!

İmam Sadiq (ə) bir hədisdə buyurur: “إِنَّ الْعَالِمَ إِذَا لَمْ يَعْمَلْ بِعِلْمِهِ زَلَّتْ مَوْعِظَتُهُ عَنِ الْقُلُوبِ كَمَا يَزِلُّ الْمَطَرُ عَنِ الصَّفَا” (“Kafi” c-1, səh. 44) Yəni, “Alim elminə əməl etmədikdə, moizəsi qəlbdə təsir qoymaz. Necə ki, yağış saf daşın üzərində qalmır”. Çünki, daşın o qabiliyyəti yoxdur ki, yağışı öz daxilinə ötürsün. Təqvasız alimin də elm və moizəsi belədir ki, qəlbdə təsir qoymur.

Öz elminə əməl etməyən şəxsin həqiqətdə Allahdan qorxusu azdır. Belə bir insan allahtanıyan deyil. “Səbəb və nəticə”, “Nizam qanunu”, və s. bu kimi dəlillərlə Allahı tanımasına baxmayaraq, həqiqi allahtanıyan olmayıb. Belə bir insan, o şəxsə bənzəyir ki, şirin yırtıcı, güclü və s. xüsusiyyətlərə malik olduğunu eşidib, amma, belə məlumatlar onun qorxmasına səbəb olmayıb. O hələ şiri görməyib. Deməli, eşitmək necə ola bilər ki, görmək kimi olsun?!

Allah və qiyamət barədə çox şeylər var ki, biz eşitmişik və oxumuşuq. Amma, həqiqət budur ki, onları bilmirik. Şeyx Bəhayi demişkən; “Səndə əməl olmadığına görə, nadansan”. Belə bir şəxs “moizələri qəlblərdə təsir qoymaz” məsələsinə bir nümunədir. Ümumiyyətlə, insan əməl etmədiyi bir şeyi camaata dedikdə, iki günah etmişdir; Biri budur ki, özü həmin İlahi əmri yerinə yetirməyib. İkincisi budur ki, özü əməl etmədiyini camaata niyə deyib.

Nəql olunub ki, bir şəxs İmam Zeynəl-abidinin (ə) hüzuruna yetişdi. Ondan bir sual soruşdu və İmam (ə) cavab verdi. Sonra o şəxs başqa sual soruşmaq istədi. Amma, İmam (ə) buyurdu: “لا تطلبوا علم‏ ما لا تعملون وَ لَمَّا تَعْمَلُوا بِمَا عَلِمْتُمْ فَإِنَّ الْعِلْمَ إِذَا لَمْ يُعْمَلْ بِهِ لَمْ يَزْدَدْ صَاحِبُهُ إِلَّا كُفْراً وَ لَمْ يَزْدَدْ مِنَ اللَّهِ إِلَّا بُعْدا” (“Kafi”, c-1, səh. 45) (O elmi axtarmayın ki, ona əməl etməyəcəksiniz. Niyə öz elminizə əməl etmirsiniz? Çünki, əməl olunmayan elm öz sahibinə küfr (naşükürlük) artırar və öz sahibini Allahdan uzaqlaşdırar).

Adətən insan bilmədiyi şeyi soruşur. Amma, İmam (ə) hədisin bu hissəsində belə buyurur: “Bilmədiyinizi soruşmayın!” Zahirən məqsəd budur ki, sizin fikir dairənizdən xaric olan və dərk etməyə istedadınız çatmayan şeyləri soruşmayın.

Nəql edilib ki, cənab Əbuzər (rə) cənab Salmandan (rə) elə işlər gördü ki, təəccüb etməsinə və heyrətlənməsinə səbəb oldu. İmam Əlinin (ə) yanına gəldi və dedi: -“Mən Salmanın (rə) belə işlər etdiyinin şahidi oldum”. Həzrət Salmana dedi: -“Daha Əbuzərin yanında belə işlər görmə!” “O elmi axtarmayın ki, ona əməl etməyəcəksiniz” cümləsinin mənası da budur. Siz indi ibtidai dini təhsil alırsınız. Əgər müəlliminizdən fəlsəfi bir məsələ soruşsanız, bu sual sizin hazırkı vəziyyətinizlə münasib deyil.

Bir dəstə bazar əhli Əllamə Təbatəbayinin yanına getdilər. Bir neçə sual verdilər və irad müzakirəyə çıxardılar. Cənab Təbatəbayi cavab verdi: -“Siz gedin namazınızı qılın. Siz bu məsələlərlə maraqlanmayın. Gedin namazınızı qılın”.

Siz tələbə qardaşlar belə olmayın. İndi sizin vəzifəniz budur ki, ərəb dilini yaxşı öyrənəsiniz. Ali səviyyəli elmlərlə işiniz olmasın.

İmamlar (Allahın salavatı onların hamısına olsun) insanların tutumu və zövqü qədər onlara danışır və əməli göstəriş təyin edirdilər. Bəzi şəxslərə deyirdilər: -“Sən fiqh barədə danış və təhqiqat apar”. Başqa bir şəxsi kəlam elminin təhsilinə təşviq edirdilər. Başqasına buyururdular: -“Sənin fətva vermək haqqın yoxdur”. Amma, bir başqasına əmr edirdilər ki, fətva vermək üçün məsciddə əyləşsin”.

Əllamə Təbatəbayinin yanında bir rəvayət oxuyarkən, o rəvayəti bölürdü və buyururdu: -“İmam rəvayətin burasına qədər çox dərin mənalı sözlər deyib. Çünki, müxatəbin başa düşdüyünü bilirdi. Amma, burada görür ki, qarşı tərəfin estedadı yoxdur, daha başa düşmür. Artıq səthi cavab verirdi”.

“O elmi axtarmayın ki, ona əməl etməyəcəksiniz” cümləsinin bir başqa mənası bu ola bilər ki, əməl etmədiyiniz və ya əməl etməyəcəyiniz şeyi soruşmayın. “Çünki, əməl olunmayan elm öz sahibinə küfr (naşükürlük) artırar və öz sahibini Allahdan uzaqlaşdırar”.

Öz elminə əməl etməyən alim, heç əməl etməyən avam şəxsdən Allaha daha uzaqdır. Günahı da bilmədiyinə görə, əməl etməyən şəxsdən daha çoxdur. Əlbəttə, qeyd etmək lazımdır ki, alimin əməlinin dərəcə və savabı da beləcə fərqlidir.

Hədisdə buyurulub ki; -“Əgər alim öz biliklərinə əməl etsə, mərifətsiz olaraq ibadət edən abidin ibadətindən üstündür”. “أن العالم أفضل من العابد و أن العبادة بدون العلم الحقيقي لا تنفع” (“Bihar əl-ənvar”, c-69, səh. 308) (Həqiqətən alim abiddən üstündür. Çünki, elmsiz ibadət heç bir fayda verməz.)

Allah-Taaladan istəyirik ki, Həzrət Əmirəl-mömininin (ə) bərəkətinə xatir, bizim hamımızı ali elm və əməl məqamına nail etsin.

Allahın salam, rəhmət və bərəkəti sizə nəsib olsun!

Mənbə: “Ufuqe hoze” həftəlik jurnalı, h.ş. təqvimilə 1389-cu ilin ordibeheşt ayı, 270-ci say.

Ayətullah Əhmədi Miyanəcinin (rə) dilindən “nəfsin paklanması”

Rəhman və Rəhim Allahın adı ilə!

İmam Əli (ə) “Nəhc əl-bəlağə”-nin 32-ci xütbəsində insanları dörd sinifə bölərək, birinci sinifi belə vəsf edir: “مِنْهُمْ مَنْ لَا يَمْنَعُهُ الْفَسَادَ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَهَانَةُ نَفْسِهِ وَ كَلَالَةُ حَدِّهِ وَ نَضِيضُ وَفْرِهِ” Yəni, bəzi şəxslərin fəsada getməməsinin səbəbi budur ki, ruhları qüdrətsiz, silahları küt və maddi imkanları zəifdir.

Ruhi və əxlaqi məsələlərdə pis sifətləri yaxşı sifətlərdən seçmək çox çətindir. Çünki, şeytan çox mahirdir. Bəzən pis sifətləri bizə fəzilət kimi göstərir və ona müsbət ad qoyur. Misal üçün, bir şəxs məclisin yuxarı başında əyləşərkən xəcalət çəkir və adını təvazökarlıq qoyur. Yaxud, bəzi yerlər və işlərə girməyə qorxur, lakin, adını ehtiyat qoyur.

Bəzi şəxslərin pul və vəzifəyə çatmağa imkanı olmadığı üçün zahid olurlar və onlarda zöhd halı yaranır. Belə məqamları ayırd etmək çox çətindir. Belə ki, bu cür şəxs fəzilət əhlidir ya yox?

Əbdülməlik məsciddə Quran oxuduğu zaman ona xəbər verdilər ki, sən xilafətə çatdın. O da quranı yerə qoydu və dedi: “هَذَا فِرَاقُ بَيْنِي وَبَيْنِكَ” (“Kəhf” surəsi, 78-ci ayə) (Bu artıq mənimlə sənin aranda ayrılıq vaxtıdır!)

Buna görə, insan səhv etməməlidir. Məsələn belə desin: -“Biz Qum şəhərindəyik” və təsəvvür etsin ki, gözəl bir əxlaqa yiyələnib. Amma, cəmiyyət içinə düşdükdə, o zaman biləcək ki, yox, heç bir iş görməyib və nəfsini saflaşdırmayıb.

Siz özünüzü müəyyən bir yerdə “ağa” fərz etsəniz, təsadüfən həmin yerdə başqa bir şəxs minbərə qalxıb söhbət etsə, bundan sonra heç bir şəxs sizin minbərinizə gəlməsə və ya camaat namazınızda iştirak etməsə və yaxud az adam gəlsə; Əgər bu vəziyyətdə sizin halınız dəyişməsə, o müridlərə kin bəsləməsən, dəməsən ki, “onlar başa düşmürlər”, bu zaman məlum olur ki, nəfsini paklamısan. Amma, həqiqət budur ki, belə bir hala malik olmağı demək asandır. Lakin, əməl zamanı çox çətindir.

Bəzi şəxslər də var ki, fəsad işlər görmə ruhiyyələri və imkanları var, amma, qılıncları iti deyil. Əgər bir iş görsə, qarşısını alacaqlar. Bəziləri də maddi imkanları olmadıqlarına görə fəsad işlər görmürlər. Zahirdə yaxşı adamdırlar. Amma, imkan, pul, iti qılınc, mürid və tərəfdar sahibi oldu, təhlükəli olur.

Bir camaat namazının imamı şəhərlərdən birində deyirdi ki, mən bir nəfərə dedim: -“Siz nə üçün ətrafınızda olan və dərs də oxumayan bu şəxslərə pul verirsiniz?” Cavab verdi ki; -“Sənin imkanın yoxdur. Yoxsa, sən də belə yaxşı əməllərdən edərdin!” Mən də dərs verməyə başladım və tələbələrə təqaüd də verdim. Bu məsələ dərsin izdihamlı olmasına səbəb oldu. Bir müddət sonra, pul verməyi tərk etdim. Həmin şəxsə dedim: -“Gördün ki, bacarıram və etdim də. Bu işi sən də tərk et!”

Məqsəd budur ki, fəsad və günahların bir çoxu vasitə və vəsilələrin olmadığına görə yerinə yetirilmir. Yoxsa ...

Qardaşlar! Gələcəkdə sizlərdən hər hansınız bir vəzifədə olduğunuz zaman, orada diqqətinizdə olmalıdır ki, özünüzü nə qədər paklamısınız və buna nə qədər müvəffəq olmusunuz. Həzrət Əli (ə) xütbənin davamında buyurur: “وَ مِنْهُمْ الْمُصْلِتُ‏ بِسَيْفِهِ لِسَيْفِهِ وَ الْمُعْلِنُ بِشَرِّه” (Bəzilərinin də qılıncını heç qını yoxdur. Hara oldu, kimə gəldi, istədiklərinə hücum edirlər.) Burada qılınc dedikdə, dil, əl, qələm, imza və camaatı əldən salacaq hər bir vasitə nəzərdə tutulur.

Allaha pənah. Bəzi şəxslər var ki, təbiətcə belə bir halətə malikdirlər və rahat otura bilmirlər! Allaha pənah aparırıq ki, insanın dili onun ixtiyarında olmasın. Qulaq və gözü onun ixtiyarında olmasın.

“رَبِّ لَا تَكِلْنِي إِلَى نَفْسِي طَرْفَةَ عَيْنٍ أَبَداً” (İlahi! Məni bir göz qırpımı müddətində öz nəfsimin ixtiyarında qoyma!)

Allahın salam, rəhmət və bərəkəti üzərinizə olsun.

Mənbə: “Ufuqe hoze” həftəlik jurnalı, h.q. təqvimilə 1389-cu ilin şəhrivər ayı, 280-ci say.

Gözəl əxlaq

Rəhman və Rəhim Allahın adı ilə!

Allah Rəsulu (s) bu sualı verdikdən sonra, “ألا ادلکم على خیر أخلاق الدنیا والاخرة؟” (Sizi dünya və axirətin ən üstün əxlaqına hidayət etməyimi istəmirsinizmi?) cavabını da özü verdi: “تصل من قطعک و تعطى من حرمک و تعفو عمن ظلمک” (Səninlə əlaqəni kəsənlə əlaqə qur, səni məhrum edənə əta et və sənə zülm edəni əfv et.) (“Tuhəf əl-uqul”, s-45.)

Yəni, gözəl əxlaq budur ki, əgər bir şəxs səndən küsübsə, sən ona salam ver. Yaxud, əgər bir şəxsdən bir şey istədin, o sənə vermədisə, sən ona lütf et və ona qarşı diqqətli ol. Əgər bir şəxs sizə zülm edibsə, onu əfv edin. Belə olmasın ki, o gəlib üzr istəsin, sonra siz onu bağışlayasınız. Çünki, bu “تقبل معذرته” (Onun üzrünü qəbul et.) olur, daha, “تعفو عمن‌ ظلمک” (Sənə zülm edəni əfv et.) olmur. Diqqətli olmaq lazımdır ki, bu məsələlərin yerləri fərqlidir. Başqa yerlərdə də riayət etmək lazımdır. Buna görə də, bəzən əfv etmək yaxşı deyil.

Gözəl əxlaq nəfsani bir sifətdir. Belə ki, insan daxili hislərinə və istəklərinə o qədər hakim olsun ki, onlar ağıl qüvvəsinə tabe olsunlar. Misal üçün, İmam Əli (ə) bir yetimi görməklə ağlayırdı və ülfət hissləri təsirlənirdi. Amma, müharibədə yəhudi və kafirləri öldürdükdə təsirlənmirdi.

Buna əsasən, belə halların müqəddiməyə ehtiyacı var ki, onların da ən əsası insanın İlahi mərifət əldə etməsidir. Belə olmasa, yalnız nəfsə hakim olmaq kamillik sayılmır. Bəzən burada şeytanlıq da daxil olur. Müaviyənin heç vaxt ovqatı təlx olmurdu. Özünə olduqca hakim idi. Bu şeytanlıq səbəb olurdu ki, Müaviyə o xislətdən dünyanı əldə etmək üçün istifadə etsin.

Bəzi vaxtlar, gözəl əxlaq insanın ovqatının təlx olmasını tələb edir. Əgər siz övladınıza dərs oxuma yolunu göstərməsəniz, bunun adı gözəl əxlaqdır? Bir şəxs sizə qarşı cəsarət etsə, siz özünüzü müdafiə etməsəniz, bu gözəl əxlaqdırmı?

Şübhəsiz ki, belə deyil. Buna görə, əxlaq alimləri demişlər ki, bütün insani xislətlərdə ifrat və təfrit (həddindən az istifadə) pis, mötədillik isə yaxşıdır. Misal üçün, səxavət budur ki, insan öz malından keçsin və kömək etsin. Amma, əgər bu kömək israf həddinə çatsa və ya malını hədər versə, yaxşı deyil. Digər tərəfdən isə, paxıllıq həddinə çatsa da, yaxşı deyil. Xülasə budur ki, ağıl dairəsindən kənara çıxmasın. Bizim bir çox ibadətlərimiz, dərs oxumağımız ağıl dairəsində deyil və ifrat və təfrit yönümlüdür.

Deməli, gözəl əxlaq yalnız gülər üz olmaq deyil. Əksinə, insanın rəftar və əməlləri ağıla tabe olmalıdır. Hədisdə deyilib ki, gözəl əxlaq günahları yuyur; “ان حسن الخلق یذیب الخطیئة کما تذیب الشمس الجلید” (Həqiqətən gözəl əxlaq, günəşin buzları əritdiyi kimi, günahları əridir.) (“Bihar əl-ənvar”, c-68, səh. 395) Şübhəsiz ki, heç bir ictimai şərafət və ictimai şəxsiyyət gözəl əxlaq kimi deyil.

Gözəl əxlaqı olan şəxsin mütləq cəmiyyətdə şəxsiyyəti var. Hər bir şeylə dava edən şəxslərin əksinə olaraq. Bəzi şəxslər göylə dava edir, yerlə dava edir. Belə şəxslər günahdan azad ola bilməz. Çünki, bir günahdan xilas olduqda, başqa bir günaha düşür.

Əlbəttə, bəzi şəxslərin əsəb sistemləri zəifdir. O yerlərdə ki, ovqatları təlx olmamalıdır, tez sərtləşirlər. Digər tərəfdən isə, bəzilərinin təbiəti soyqqanlıdır. O yerlərdə ki, əsəbi və qəzəbli olmalıdırlar, belə ola bilmirlər. Amma, bunlar vəzifəni boyundan götürmür.

Əsəbləri zəif olan şəxs özünü qorumalıdır. Əsəblərinə hakim olmalıdır, əsəbləri ona hakim olmamalıdır. Əsəblərimizə və öz daxilimizə sahib olmadığımız zaman, bizdən pis əxlaq sadir olur. Hədisdə deyilir: “سوءالخلق یفسد العمل” (Pis əxlaq əməlləri korlayır.)

Ağıl qüvvəsi hakim olduqda, insan yersiz əsəbləşmir. Misal üçün; Həzrət Yusif (ə) qardaşlarının onunla ən pis formada rəftarını gördükdə buyurdu: -“Onlar başa düşmürdülər”. Yaxud, ata övladının dəcəlliyini gördükdə deyir: -“Eybi yoxdur, uşaqdır”. Bu komplimentlər insanın əsəb hislərini sakitləşdirir.

İndi bir şəxs zülm edib, pislik edib, nadan olubsa, siz də nadan olmaq istəyirsiniz?

Əgər bir şəxs sizə desə ki; “cahillər kimi rəftar etmə” siz narahat olacaqsınız? Amma, başqalarının zülmü qarşısında pis iş görməyə necə razı olursunuz? “اعوذ باللّه ان اکون من الجاهلین” (“Bəqərə” surəsi, 67-ci ayə) (Cahillərdən olmaqdan Allaha sığınıram.) Allah Öz Peyğəmbərinə (s) buyurur: “İnsanları gözəl əxlaqla cəlb et!”

Allah-Taala gözəl əxlaqı olanları sabit etsin. Gözəl əxlaqı olmayanlara da bu neməti mərhəmət etsin.

Allahın salam, rəhmət və bərəkəti sizlərə olsun.

Mənbə: “Ufuqe hoze”, 281-ci say.

Ayətullah Əhmədi Miyanəcinin (rə) dilindən ixlas

Rəhman və Rəhim Allahın adı ilə!

İxlas

Siz İmam Zamanın (əc) nökərlərisiniz. Sizin vəzifəniz işlərinizdə və dərs oxumağınızda ixlaslı olmaqdır. Özünüzə İlahi təqvanı peşə edin. Hər növ günahdan çəkinin. Çünki, səadət təqvadadır və hər nə varsa, təqvadadır. Siz tələbələr bir neçə şeyə riayət etməkdə himmətli olmalısınız:

Birincisi budur ki, yaxşı yeyin ki, bədəniniz sağlam olsun. Sağlam ağıl sağlam bədəndə olur.

İkincisi; Ehtiyacınız olan qədər yatın. Çünki, yuxusuz adamın mütaliə etməsinin faydası da yoxdur.

Üçüncüsü; Heç vaxt vaxtınızı tələf etməyin.

Dördüncüsü; Günah etməyin.

Digər tərəfdən isə, Allah təqvalı insana bir neçə vədə vermişdir. Allah buyurub: “وَمَن يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا” (“Təlaq” surəsi, 2-ci ayə) (Kim Allahdan qorxsa, Allah ona bir çıxış yolu əta edər.) “إِن تَتَّقُواْ اللّهَ يَجْعَل لَّكُمْ فُرْقَانًا” (“Ənfal” surəsi, 29-cu ayə) (Əgər Allahdan qorxsanız, O sizə haqla-nahaqı ayırd edən (bir nur) verər.)

Biz təqvalı olsaq, insana çox şeylər verərlər. Allahın dərgahı paxıl deyil. Gecə namazı da sizə verərlər. “Kumeyl” duası oxumaq halını da sizə verərlər. Diqqətli olmaq lazımdır ki, hər bir şey günahı tərk etməkdədir.

İlahi, bizi təqvalı et!

Vəzifə olaraq yerinə yetirilməsi bizə lazım olan hər bir şey nəfsi istək üzündən olmasın. Əgər əməllərdə ixlasımız olsa, bütün vücudumuzla Allah üçün iş görsək, vücudumuzda və həyatımızda nur və bərəkət yaranar. Buna görə də, təqvanın dərəcəsi nə qədər ali olsa, ayırd etmə və “fürqan” (müəyyən etmə qüvvəsi) da daha yaxşı və daha ali olacaqdır.

İmam Hüseyn (ə) Kərbəlaya doğru hərəkət etdikdə, özlərini siyasətci bilən tayfa başçıları da ürəyi yananlıq üzündən İmamın (ə) getməsinə də mane oldular. Misal üçün, Abdullah ibn Cəfər, Muhəmməd ibn Hənəfiyyə və başqalarını göstərmək olar. O böyük şəxsiyyətlər yaxşı şey də deyirdilər; “İmam burada ol, təvaf et, namaz qıl, ibadət elə!” İmam Hüseyn (ə) buyurdu: -“Mənim bu günkü ibadətim budur ki, Allahın ixtiyarında olum”.

Belə cavab vermək yalnız məsumların (ə) şənindədir. Çünki, olduqca ali təqvadan bəhrələnirlər.

“Kumeyl” duasında belə deyilir: “یا رب قوّ على خدمتک جوارحى” (İlahi, Sənin Özünə xidmət etmək üçün mənə qüvvət ver!) Dualarda deyilir ki, İlahi ölüm anına qədər Öz nemətlərini bizdən alma! Gözümüz, qulağımız, əlimiz və ayağımız qüvvətli olsun ki, həyatda olduğumuz müddətcə ibadət halımız olsun.

Həzrət Əli (ə) buyurur: “Sənin xidmətinə”, İlahi, hamısı Sənin yolunda olsun. İnsan yalnız Allah üçün və Allahı xatırlayaraq nəfəs alsın. Hətta, alimlərin dediyinə əsasən, yeməyi də Allaha görə yesin. Heç bir işi özü üçün etməsin. “Ürəyim istəyir, onun üçün” olmasın. “Uşağım və arvadım istəyir, onun üçün” olmasın. Yalnız buna görə olsun ki, Allah istəyir.

İlahi! Bizi ruhumuzun nöqsanlarına, iman və əməllərimizin nöqsanına agah et. Sonra isə, bizi özünü islaha müvəffəq et.

Bəzən adam özü barədə belə düşünür ki, çox yaxşı adamdır. Bəzən belə təsəvvür edir ki, gecə namazı qıldığına görə, yaxşılar cərgəsindədir. Bir şəxs belə nəql edib: -“İmam Əli (ə) ilə Kufə şəhərində gedirdik ki, bir şəxsin uca səslə Quran oxuduğunu eşitdik. Elə Quran oxuyurdu ki, məni silkələdi. İmam Əli (ə) buyurdu: -“Bu səsin sahibi cəhənnəm əhlidir”. Sonradan o şəxs İmam Əlinin (ə) qarşısında qılınc çəkdi və Nəhrəvan döyüşündə öldürüldü”. Xülasə desək, çox çətindir. İnsan həmişə özünü Allahın pənahında qorumalıdır. Əgər belə olmasa, aqibətinin necə olacağı və bu insani nəfsin onu hara aparacağı məlum deyil. Görürsən ki, bir məqama yiyələnib, öz atasına etina etmir! Əlinə bir qədər pul çatdıqda, qohumlarla əlaqə yaddan çıxır. Artıq özünü böyük görür!

Buna əsasən, özümüzü Allaha tapşırmalıyıq. Həmişə Allahdan istəməliyik ki, bizə yardım etsin və bizi qorusun! İnşa Allah.

Allahın salamı, rəhməti və bərəkəti sizlərə olsun.

Mənbə: “Ufuqe hoze”, 282-ci say.

Ayətullah Əhmədi Miyanəcinin (rə) dilindən “elmi və əməli mərifət”

Mövzu: “Elmi və əməli mərifət”, Ayətullah Əhmədi Miyanəci (rə)

Rəhman və Rəhim Allahın adı ilə!

İmam Sadiq (ə) bir hədisdə buyurur: “إِنَّ الْعَالِمَ إِذَا لَمْ يَعْمَلْ بِعِلْمِهِ زَلَّتْ مَوْعِظَتُهُ عَنِ الْقُلُوبِ كَمَا يَزِلُّ الْمَطَرُ عَنِ الصَّفَا” (“Kafi” c-1, səh. 44) Yəni, “Alim elminə əməl etmədikdə, moizəsi qəlbdə təsir qoymaz. Necə ki, yağış saf daşın üzərində qalmır”. Çünki, daşın o qabiliyyəti yoxdur ki, yağışı öz daxilinə ötürsün. Təqvasız alimin də elm və moizəsi belədir ki, qəlbdə təsir qoymur.

Öz elminə əməl etməyən şəxsin həqiqətdə Allahdan qorxusu azdır. Belə bir insan allahtanıyan deyil. “Səbəb və nəticə”, “Nizam qanunu”, və s. bu kimi dəlillərlə Allahı tanımasına baxmayaraq, həqiqi allahtanıyan olmayıb. Belə bir insan, o şəxsə bənzəyir ki, şirin yırtıcı, güclü və s. xüsusiyyətlərə malik olduğunu eşidib, amma, belə məlumatlar onun qorxmasına səbəb olmayıb. O hələ şiri görməyib. Deməli, eşitmək necə ola bilər ki, görmək kimi olsun?!

Allah və qiyamət barədə çox şeylər var ki, biz eşitmişik və oxumuşuq. Amma, həqiqət budur ki, onları bilmirik. Şeyx Bəhayi demişkən; “Səndə əməl olmadığına görə, nadansan”. Belə bir şəxs “moizələri qəlblərdə təsir qoymaz” məsələsinə bir nümunədir. Ümumiyyətlə, insan əməl etmədiyi bir şeyi camaata dedikdə, iki günah etmişdir; Biri budur ki, özü həmin İlahi əmri yerinə yetirməyib. İkincisi budur ki, özü əməl etmədiyini camaata niyə deyib.

Nəql olunub ki, bir şəxs İmam Zeynəl-abidinin (ə) hüzuruna yetişdi. Ondan bir sual soruşdu və İmam (ə) cavab verdi. Sonra o şəxs başqa sual soruşmaq istədi. Amma, İmam (ə) buyurdu: “لا تطلبوا علم‏ ما لا تعملون وَ لَمَّا تَعْمَلُوا بِمَا عَلِمْتُمْ فَإِنَّ الْعِلْمَ إِذَا لَمْ يُعْمَلْ بِهِ لَمْ يَزْدَدْ صَاحِبُهُ إِلَّا كُفْراً وَ لَمْ يَزْدَدْ مِنَ اللَّهِ إِلَّا بُعْدا” (“Kafi”, c-1, səh. 45) (O elmi axtarmayın ki, ona əməl etməyəcəksiniz. Niyə öz elminizə əməl etmirsiniz? Çünki, əməl olunmayan elm öz sahibinə küfr (naşükürlük) artırar və öz sahibini Allahdan uzaqlaşdırar).

Adətən insan bilmədiyi şeyi soruşur. Amma, İmam (ə) hədisin bu hissəsində belə buyurur: “Bilmədiyinizi soruşmayın!” Zahirən məqsəd budur ki, sizin fikir dairənizdən xaric olan və dərk etməyə istedadınız çatmayan şeyləri soruşmayın.

Nəql edilib ki, cənab Əbuzər (rə) cənab Salmandan (rə) elə işlər gördü ki, təəccüb etməsinə və heyrətlənməsinə səbəb oldu. İmam Əlinin (ə) yanına gəldi və dedi: -“Mən Salmanın (rə) belə işlər etdiyinin şahidi oldum”. Həzrət Salmana dedi: -“Daha Əbuzərin yanında belə işlər görmə!” “O elmi axtarmayın ki, ona əməl etməyəcəksiniz” cümləsinin mənası da budur. Siz indi ibtidai dini təhsil alırsınız. Əgər müəlliminizdən fəlsəfi bir məsələ soruşsanız, bu sual sizin hazırkı vəziyyətinizlə münasib deyil.

Bir dəstə bazar əhli Əllamə Təbatəbayinin yanına getdilər. Bir neçə sual verdilər və irad müzakirəyə çıxardılar. Cənab Təbatəbayi cavab verdi: -“Siz gedin namazınızı qılın. Siz bu məsələlərlə maraqlanmayın. Gedin namazınızı qılın”.

Siz tələbə qardaşlar belə olmayın. İndi sizin vəzifəniz budur ki, ərəb dilini yaxşı öyrənəsiniz. Ali səviyyəli elmlərlə işiniz olmasın.

İmamlar (Allahın salavatı onların hamısına olsun) insanların tutumu və zövqü qədər onlara danışır və əməli göstəriş təyin edirdilər. Bəzi şəxslərə deyirdilər: -“Sən fiqh barədə danış və təhqiqat apar”. Başqa bir şəxsi kəlam elminin təhsilinə təşviq edirdilər. Başqasına buyururdular: -“Sənin fətva vermək haqqın yoxdur”. Amma, bir başqasına əmr edirdilər ki, fətva vermək üçün məsciddə əyləşsin”.

Əllamə Təbatəbayinin yanında bir rəvayət oxuyarkən, o rəvayəti bölürdü və buyururdu: -“İmam rəvayətin burasına qədər çox dərin mənalı sözlər deyib. Çünki, müxatəbin başa düşdüyünü bilirdi. Amma, burada görür ki, qarşı tərəfin estedadı yoxdur, daha başa düşmür. Artıq səthi cavab verirdi”.

“O elmi axtarmayın ki, ona əməl etməyəcəksiniz” cümləsinin bir başqa mənası bu ola bilər ki, əməl etmədiyiniz və ya əməl etməyəcəyiniz şeyi soruşmayın. “Çünki, əməl olunmayan elm öz sahibinə küfr (naşükürlük) artırar və öz sahibini Allahdan uzaqlaşdırar”.

Öz elminə əməl etməyən alim, heç əməl etməyən avam şəxsdən Allaha daha uzaqdır. Günahı da bilmədiyinə görə, əməl etməyən şəxsdən daha çoxdur. Əlbəttə, qeyd etmək lazımdır ki, alimin əməlinin dərəcə və savabı da beləcə fərqlidir.

Hədisdə buyurulub ki; -“Əgər alim öz biliklərinə əməl etsə, mərifətsiz olaraq ibadət edən abidin ibadətindən üstündür”. “أن العالم أفضل من العابد و أن العبادة بدون العلم الحقيقي لا تنفع” (“Bihar əl-ənvar”, c-69, səh. 308) (Həqiqətən alim abiddən üstündür. Çünki, elmsiz ibadət heç bir fayda verməz.)

Allah-Taaladan istəyirik ki, Həzrət Əmirəl-mömininin (ə) bərəkətinə xatir, bizim hamımızı ali elm və əməl məqamına nail etsin.

Allahın salam, rəhmət və bərəkəti sizə nəsib olsun!

Mənbə: “Ufuqe hoze” həftəlik jurnalı, h.ş. təqvimilə 1389-cu ilin ordibeheşt ayı, 270-ci say.

Ayətullah Əhmədi Miyanəcinin (rə) dilindən “nəfsin paklanması”

Rəhman və Rəhim Allahın adı ilə!

İmam Əli (ə) “Nəhc əl-bəlağə”-nin 32-ci xütbəsində insanları dörd sinifə bölərək, birinci sinifi belə vəsf edir: “مِنْهُمْ مَنْ لَا يَمْنَعُهُ الْفَسَادَ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَهَانَةُ نَفْسِهِ وَ كَلَالَةُ حَدِّهِ وَ نَضِيضُ وَفْرِهِ” Yəni, bəzi şəxslərin fəsada getməməsinin səbəbi budur ki, ruhları qüdrətsiz, silahları küt və maddi imkanları zəifdir.

Ruhi və əxlaqi məsələlərdə pis sifətləri yaxşı sifətlərdən seçmək çox çətindir. Çünki, şeytan çox mahirdir. Bəzən pis sifətləri bizə fəzilət kimi göstərir və ona müsbət ad qoyur. Misal üçün, bir şəxs məclisin yuxarı başında əyləşərkən xəcalət çəkir və adını təvazökarlıq qoyur. Yaxud, bəzi yerlər və işlərə girməyə qorxur, lakin, adını ehtiyat qoyur.

Bəzi şəxslərin pul və vəzifəyə çatmağa imkanı olmadığı üçün zahid olurlar və onlarda zöhd halı yaranır. Belə məqamları ayırd etmək çox çətindir. Belə ki, bu cür şəxs fəzilət əhlidir ya yox?

Əbdülməlik məsciddə Quran oxuduğu zaman ona xəbər verdilər ki, sən xilafətə çatdın. O da quranı yerə qoydu və dedi: “هَذَا فِرَاقُ بَيْنِي وَبَيْنِكَ” (“Kəhf” surəsi, 78-ci ayə) (Bu artıq mənimlə sənin aranda ayrılıq vaxtıdır!)

Buna görə, insan səhv etməməlidir. Məsələn belə desin: -“Biz Qum şəhərindəyik” və təsəvvür etsin ki, gözəl bir əxlaqa yiyələnib. Amma, cəmiyyət içinə düşdükdə, o zaman biləcək ki, yox, heç bir iş görməyib və nəfsini saflaşdırmayıb.

Siz özünüzü müəyyən bir yerdə “ağa” fərz etsəniz, təsadüfən həmin yerdə başqa bir şəxs minbərə qalxıb söhbət etsə, bundan sonra heç bir şəxs sizin minbərinizə gəlməsə və ya camaat namazınızda iştirak etməsə və yaxud az adam gəlsə; Əgər bu vəziyyətdə sizin halınız dəyişməsə, o müridlərə kin bəsləməsən, dəməsən ki, “onlar başa düşmürlər”, bu zaman məlum olur ki, nəfsini paklamısan. Amma, həqiqət budur ki, belə bir hala malik olmağı demək asandır. Lakin, əməl zamanı çox çətindir.

Bəzi şəxslər də var ki, fəsad işlər görmə ruhiyyələri və imkanları var, amma, qılıncları iti deyil. Əgər bir iş görsə, qarşısını alacaqlar. Bəziləri də maddi imkanları olmadıqlarına görə fəsad işlər görmürlər. Zahirdə yaxşı adamdırlar. Amma, imkan, pul, iti qılınc, mürid və tərəfdar sahibi oldu, təhlükəli olur.

Bir camaat namazının imamı şəhərlərdən birində deyirdi ki, mən bir nəfərə dedim: -“Siz nə üçün ətrafınızda olan və dərs də oxumayan bu şəxslərə pul verirsiniz?” Cavab verdi ki; -“Sənin imkanın yoxdur. Yoxsa, sən də belə yaxşı əməllərdən edərdin!” Mən də dərs verməyə başladım və tələbələrə təqaüd də verdim. Bu məsələ dərsin izdihamlı olmasına səbəb oldu. Bir müddət sonra, pul verməyi tərk etdim. Həmin şəxsə dedim: -“Gördün ki, bacarıram və etdim də. Bu işi sən də tərk et!”

Məqsəd budur ki, fəsad və günahların bir çoxu vasitə və vəsilələrin olmadığına görə yerinə yetirilmir. Yoxsa ...

Qardaşlar! Gələcəkdə sizlərdən hər hansınız bir vəzifədə olduğunuz zaman, orada diqqətinizdə olmalıdır ki, özünüzü nə qədər paklamısınız və buna nə qədər müvəffəq olmusunuz. Həzrət Əli (ə) xütbənin davamında buyurur: “وَ مِنْهُمْ الْمُصْلِتُ‏ بِسَيْفِهِ لِسَيْفِهِ وَ الْمُعْلِنُ بِشَرِّه” (Bəzilərinin də qılıncını heç qını yoxdur. Hara oldu, kimə gəldi, istədiklərinə hücum edirlər.) Burada qılınc dedikdə, dil, əl, qələm, imza və camaatı əldən salacaq hər bir vasitə nəzərdə tutulur.

Allaha pənah. Bəzi şəxslər var ki, təbiətcə belə bir halətə malikdirlər və rahat otura bilmirlər! Allaha pənah aparırıq ki, insanın dili onun ixtiyarında olmasın. Qulaq və gözü onun ixtiyarında olmasın.

“رَبِّ لَا تَكِلْنِي إِلَى نَفْسِي طَرْفَةَ عَيْنٍ أَبَداً” (İlahi! Məni bir göz qırpımı müddətində öz nəfsimin ixtiyarında qoyma!)

Allahın salam, rəhmət və bərəkəti üzərinizə olsun.

Mənbə: “Ufuqe hoze” həftəlik jurnalı, h.q. təqvimilə 1389-cu ilin şəhrivər ayı, 280-ci say.