به یاد خدا بودن در غم و شادی

امام علی(علیه السلام) در بخشی از خطبه 28 نهج البلاغه به مسأله مهمّى مى پردازد که بسیارى از مردم، از آن غافلند و آن این که مى فرماید: آگاه باشید! همان گونه که به هنگام ترس و ناراحتى، بر خدا عمل مى کنید، به هنگام آرامش نیز عمل کنید؛ «أَلاَ فَاعْمَلُوا فِی الرَّغْبَةِ کَمَا تَعْمَلُونَ فِی الرَّهْبَةِ»

خداپرستى و دیندارى به این نیست که در مشکلات به سوى خدا رویم و دست به دامان لطف او بزنیم، امّا به هنگام فرو نشستن طوفان مشکلات، خدا و طاعت او را به فراموشى بسپاریم. اگر چنین باشد، مشرکان و بت پرستانِ عصر جاهلیت نیز از خداپرستان خالص بودند؛ زیرا قرآن درباره آنها مى گوید:

«فَإِذا رَکِبُوا فِی الْفُلْکِ دَعَوُا اللهَ مُخْلِصْینَ لَهُ الدّیْنَ فَلَمّا نَجّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إَذاهُمْ یُشْرِکُونَم»؛ هنگامى که سوار بر کشتى شوند (و امواج غول پیکر دریا و گرداب ها از هر سو آنها را احاطه کند) خدا را با اخلاص مى خوانند، ولى هنگامى که خدا آنان را به خشکى رساند و نجات داد، راه شرک را پیش مى گیرند. (1)

و در جاى دیگر خطاب به این گونه افراد، مى فرماید: «وَ إِذا مَسَّکُمُ الضُّرُّ فِی الْبَحرِ ضَلَّ مَنْ تَدْعوُنَ إِلاّ إِیّاهُ فَلَمّا نَجّاکُمْ إِلَی الْبَرِّ أَعْرَضْتُمْ وَ کانَ الاِْنْسانُ کَفُوُراً»؛ هنگامى که در دریا، زیانى به شما برسد (و خطراتى به سراغ شما بیاید)، تمام کسانى که(براى حلّ مشکلات مى خوانید) جز او (خدا) به فراموشى سپرده مى شوند، امّا هنگامى که شما را به خشکى و ساحل مى رساند و نجات مى دهد، روی گردان مى شوید و انسان بسیار ناسپاس است. (2)

غافل از این که روى آوردن در مشکلات به سوى خدا افتخار نیست، بلکه افتخار آن است که در آرامش و راحتى و سلامت و قدرت، انسان متوجه خدا باشد و طوق بندگى او را بر گردن نهد. آنها که در چنین ساعاتى به یاد او هستند، خدا آنان را در ساعات سخت و طوفانى از لطف خود محروم نخواهد کرد.

نشانه ایمان خالص آن است که انسان در سلامت و بیمارى، جوانى و پیرى، فقر و غنا، پیروزى و شکست، آزادى و زندان و بالأخره در همه حال به یاد او باشد و بر آستان او پیشانى نهد.

به همین دلیل، پیامبران بزرگ و امامان و پیشوایان راستین را مى بینیم که در همه حال، به یاد او بودند. حالات امام على (علیه السلام) را در زمانى که در گوشه خانه بود و دستش به ظاهر از همه جا کوتاه بود، با زمانى که ظاهراً بر تخت قدرت تکیه زده بود، یکسان مى بینیم. عبادت و راز و نیاز شبانه، رسیدگى به بینوایان و دردمندان، زهد و بى اعتنایى نسبت به دنیا، در هر دو حالت از زندگى او ظاهر و آشکار بود. (3)

پی نوشت:

1. عنکبوت/ 65(2)

2. اسراء/ 67.

3. پیام امام علی، جلد:2 ، ص: 188.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیة الله مکارم شیرازی

امام علی(علیه السلام) در بخشی از خطبه 28 نهج البلاغه به مسأله مهمّى مى پردازد که بسیارى از مردم، از آن غافلند و آن این که مى فرماید: آگاه باشید! همان گونه که به هنگام ترس و ناراحتى، بر خدا عمل مى کنید، به هنگام آرامش نیز عمل کنید؛ «أَلاَ فَاعْمَلُوا فِی الرَّغْبَةِ کَمَا تَعْمَلُونَ فِی الرَّهْبَةِ»

خداپرستى و دیندارى به این نیست که در مشکلات به سوى خدا رویم و دست به دامان لطف او بزنیم، امّا به هنگام فرو نشستن طوفان مشکلات، خدا و طاعت او را به فراموشى بسپاریم. اگر چنین باشد، مشرکان و بت پرستانِ عصر جاهلیت نیز از خداپرستان خالص بودند؛ زیرا قرآن درباره آنها مى گوید:

«فَإِذا رَکِبُوا فِی الْفُلْکِ دَعَوُا اللهَ مُخْلِصْینَ لَهُ الدّیْنَ فَلَمّا نَجّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إَذاهُمْ یُشْرِکُونَم»؛ هنگامى که سوار بر کشتى شوند (و امواج غول پیکر دریا و گرداب ها از هر سو آنها را احاطه کند) خدا را با اخلاص مى خوانند، ولى هنگامى که خدا آنان را به خشکى رساند و نجات داد، راه شرک را پیش مى گیرند. (1)

و در جاى دیگر خطاب به این گونه افراد، مى فرماید: «وَ إِذا مَسَّکُمُ الضُّرُّ فِی الْبَحرِ ضَلَّ مَنْ تَدْعوُنَ إِلاّ إِیّاهُ فَلَمّا نَجّاکُمْ إِلَی الْبَرِّ أَعْرَضْتُمْ وَ کانَ الاِْنْسانُ کَفُوُراً»؛ هنگامى که در دریا، زیانى به شما برسد (و خطراتى به سراغ شما بیاید)، تمام کسانى که(براى حلّ مشکلات مى خوانید) جز او (خدا) به فراموشى سپرده مى شوند، امّا هنگامى که شما را به خشکى و ساحل مى رساند و نجات مى دهد، روی گردان مى شوید و انسان بسیار ناسپاس است. (2)

غافل از این که روى آوردن در مشکلات به سوى خدا افتخار نیست، بلکه افتخار آن است که در آرامش و راحتى و سلامت و قدرت، انسان متوجه خدا باشد و طوق بندگى او را بر گردن نهد. آنها که در چنین ساعاتى به یاد او هستند، خدا آنان را در ساعات سخت و طوفانى از لطف خود محروم نخواهد کرد.

نشانه ایمان خالص آن است که انسان در سلامت و بیمارى، جوانى و پیرى، فقر و غنا، پیروزى و شکست، آزادى و زندان و بالأخره در همه حال به یاد او باشد و بر آستان او پیشانى نهد.

به همین دلیل، پیامبران بزرگ و امامان و پیشوایان راستین را مى بینیم که در همه حال، به یاد او بودند. حالات امام على (علیه السلام) را در زمانى که در گوشه خانه بود و دستش به ظاهر از همه جا کوتاه بود، با زمانى که ظاهراً بر تخت قدرت تکیه زده بود، یکسان مى بینیم. عبادت و راز و نیاز شبانه، رسیدگى به بینوایان و دردمندان، زهد و بى اعتنایى نسبت به دنیا، در هر دو حالت از زندگى او ظاهر و آشکار بود. (3)

پی نوشت:

1. عنکبوت/ 65(2)

2. اسراء/ 67.

3. پیام امام علی، جلد:2 ، ص: 188.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیة الله مکارم شیرازی